ตัวอย่างตามกระบวนการเทคโนโลยี

การเก็บส้มให้ได้นาน

สถานการณ์เทคโนโลยี : เจ้าของกิจการสวนส้มนำผลผลิตไปวางจำหน่าย พบว่าเมื่อวางส้มจำหน่ายเพียง 1-2 วัน ส้มเริ่มจะมีผิวที่เปลี่ยนไป ผลส้มเหี่ยวและเน่าเสียจำนวนมาก ทำให้ขายส้มได้เพียงไม่กี่วัน มีราคาตกต่ำลงและมีส้มที่ต้องนำไปทิ้งเป็นจำนวนมาก เจ้าของกิจการส้มจึงดำเนินการแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการดังนี้

ขั้นที่ 1 กำหนดปัญหาหรือความต้องการ

     กรอบปัญหาหรือความต้องการ คือ ปัญหาส้มที่วางจำหน่ายเพียง 1-2 วัน เริ่มเหี่ยวและเน่าเสียจำนวนมาก ทำให้ขายส้มได้เพียงไม่กี่วัน มีราคาตกต่ำลง และมีส้มที่ต้องนำไปทิ้งจำนวนมาก จึงควรหาวิธีการเก็บรักษาส้มให้ได้นานโดยไม่เหี่ยวและเน่าเสีย

 ภาพส้มเขียวหวาน

ขั้นที่ 2 รวบรวมข้อมูล

 รวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับชนิดและลักษณะทางกายภาพและชีวภาพของส้มที่เป็นผลผลิตจากสวน พบว่าส้มที่ปลูกและจำหน่ายเป็นส้มเปลือกบาง อยู่ในตระกูล Citrus ซึ่งมีผิวบาง ผลมีสีเขียว หรือสีส้มปนเหลือง การหายใจของส้มสามารถตรวจวัดได้จากก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ออกซิเจน เอทิลีน ที่เกิดขึ้นในผลส้ม ทำให้เกิดการสุกงอมและรสชาติเปลี่ยนไป

        สาเหตุที่ทำให้ผลส้มเหี่ยวคือการสูญเสียน้ำ ส่วนสาเหตุที่ทำให้ผลส้มเน่าเกิดจากจุลินทรีย์และเชื้อรา ดังนั้นถ้าจะเก็บผลส้มไว้ให้ได้นาน สามารถทำได้โดยการลดอัตราการหายใจและทำให้ผลของส้มปราศจากจุลินทรีย์และเชื้อราที่เป็นสาเหตุของการเน่าเสีย วิธีการที่จะช่วยลดอัตราการหายใจและป้องกันจุลินทรีย์และเชื้อราที่เป็นสาเหตุของการเน่าเสียคือ การปิดกั้นผิวส้มไม่ให้สัมผัสกับอากาศภายนอก เช่น การใช้วัสดุห่อหุ้ม บรรจุในถึงสุญญากาศ เคลือบผิวส้มด้วยวัสดุต่าง ๆ

ขั้นที่ 3 เลือกวิธีการ

 เลือกวิธีการใช้วัสดุปิดกั้นผิวส้มไม่ให้สัมผัสกับอากาศภายนอก โดยใช้การบรรจุในถุงพลาสติก เนื่องจากสามารถลดการหายใจ ป้องกันส้มจากจุลินทรีย์และเชื้อรา และหาทรัพยากรได้ง่าย

ขั้นที่ 4 ออกแบบและปฏิบัติการ

 ออกแบบและปฏิบัติการแก้ปัญหาเป็นแบบจำลองความคิด ดังนี้

ขั้นที่ 5 ทดสอบ

  น้ำส้มที่บรรจุในถุงพลาสติกใส ผูกปากถุงให้แน่นด้วยยางวง วางไว้บริเวณหน้าร้านเพื่อทดสอบว่าส้มสามารถเก็บไว้ได้นานกว่า 1-2 วันหรือไม่ จากการทดสอบพบว่าส้มสามารถเก็บไว้ได้นาน 4-5 วันก็เริ่มเน่าเสียเหมือนเดิม

ส้มบรรจุถุง

ขั้นที่ 6 ปรับปรุงแก้ไข

 การปรับปรุงแก้ไขทำได้โดยการออกแบบวิธีการปิดกั้นผิวส้มไม่ให้สัมผัสอากาศด้วยวิธีการใหม่ โดยออกแบบขั้นตอนคือ กำหนดให้ล้างทำความสะอาดเพื่อกำจัดจุลินทรีย์จากผลส้มด้วยน้ำแล้วนำผลส้มแช่สารป้องกันเชื้อรา เพื่อป้องกันจุลินทรีย์และเชื้อราที่จะเกิดขึ้นใหม่ จากนั้นเคลือบผิวส้มด้วยพอลิเมอร์สังเคราะห์ (Parafin polyethylene mixes) เพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำ เมื่อนำไปปฏิบัติและทดสอบอีกครั้ง พบว่าสามารถเก็บส้มไว้ได้นานกว่า 5 วัน โดยไม่เหี่ยวและเน่าเสีย

ขั้นที่ 7 ประเมินผล

   ประเมินผลว่าวิธีการปิดกั้นผิวส้มไม่ให้สัมผัสอากาศ โดยการล้างทำความสะอาดเพื่อกำจัดจุลินทรีย์ แช่สารป้องกันเชื้อราและเคลือบผิวส้มโพลิเมอร์สังเคราะห์นั้น สามารถแก้ปัญหาส้มที่วางจำหน่ายเพียง 1-2 วัน ส้มเริ่มมีสีผิวเปลี่ยนไป ผลส้มเหี่ยวและเน่าเสียจำนวนมากได้หรือไม่ โดยนำผลส้มที่เคลือบผิวแล้วไปวางจำหน่ายพบว่าสามารถเก็บส้มไว้จำหน่ายได้นานกว่า 5 วัน โดยผลส้มยังคงดูสดไม่เหี่ยวและไม่เน่าเสีย ผิวเป็นมันน่ารับประทาน